Czy przerost prostaty powoduje raka?

Łagodny rozrost gruczołu krokowego (BPH) a rak prostaty to dwie różne jednostki chorobowe. Choć wykazują podobne objawy, mają zupełnie inne skutki i przebieg. Wymagają też odrębnego leczenia, dlatego ważne jest szybkie rozpoznanie źródła problemów z prostatą. Niektórzy sądzą, że BPH przyczynia się do rozwoju raka albo stanowi jego wczesne stadium – to błędne myślenie, taka zależność nie istnieje. Niemniej ze względu na podobieństwo objawów, oba schorzenia można ze sobą pomylić nawet pomimo wykonania badań. Jak odróżnić przerost prostaty od raka? Jakie badanie ostatecznie rozstrzygnie, na jakie schorzenie cierpi pacjent?

Objawy raka czy łagodnego rozrostu prostaty?

Rak prostaty może rozwijać się kilkanaście lat bez wyraźnych symptomów. Z czasem chory zauważa subtelne dolegliwości: częstsze oddawanie moczu, wybudzanie ze snu z powodu parcia na pęcherz, problemy z rozpoczęciem mikcji, osłabiony lub przerywany strumień moczu, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.

Dokładnie te same objawy manifestują przerost prostaty związany z wiekiem i zmianami hormonalnymi. Niestety, w obu przypadkach mężczyźni bagatelizują je albo usiłują złagodzić lekami dostępnymi bez recepty. O ile jednak BPH może dalej rozwijać się łagodnie albo nieznacznie utrudniając życie, o tyle zmiany nowotworowe stają się coraz bardziej uciążliwe.

Wówczas raka prostaty można rozpoznać po:

• śladach krwi w moczu i spermie;
• bólu w okolicach podbrzusza, krocza, części lędźwiowej kręgosłupa, odbytu;
• krwawieniach z odbytu;
• bólu i pieczeniu podczas oddawania moczu;
• nietrzymaniu moczu;
• zaburzeniach wzwodu.

Niektóre z powyższych dolegliwości mogą sugerować także znaczny przerost prostaty w przebiegu BPH.  Niemniej takie objawy zazwyczaj świadczą o wkroczeniu nowotworu w zaawansowane stadium, które nie podlega leczeniu chirurgicznemu. Ostatni etap raka prostaty wiąże się z przerzutami do innych narządów – do objawów ze strony układu moczowo-płciowego dołączają bóle i złamania kości, paraliże kończyn, problemy z krzepnięciem krwi, ogólne wyniszczenie organizmu.

Zupełnie inaczej rozwija się łagodny rozrost gruczołu krokowego – mimo że nie ma nic wspólnego z rakiem złośliwym, zaniedbanie leczenia może doprowadzić do poważnych powikłań. Zaawansowana postać BPH daje się we znaki nawracającymi infekcjami układu moczowego i zaburzeniami w oddawaniu moczu. W krytycznych przypadkach przerost prostaty może doprowadzić do całkowitego zatrzymania moczu i licznych komplikacji z nefropatią zaporową, mocznicą i niewydolnością nerek włącznie. Niemniej ryzyko śmierci jest znikome w porównaniu z rokowaniami przy raku prostaty.

Czy badania na przerost prostaty wykryją raka?

Wstępna diagnostyka przy wszystkich schorzeniach prostaty przebiega tak samo – zanim lekarz zleci bardziej specjalistyczne badania, najpierw przeprowadza badanie fizykalne palcem przez odbyt (per rectum). Już na tym etapie można stwierdzić, czy prostata uległa powiększeniu i czy doszło do niepokojących zmian. Na podstawie badania palpacyjnego lekarz może wyczuć ewentualne grudki i zgrubienia, które mogą świadczyć o chorobie stercza (płaty zdrowej prostaty są gładkie i sprężyste) – w ten sposób można wykryć raka nawet w połowie przypadków!

W razie stwierdzenia nieprawidłowości pacjent zostaje skierowany na badanie krwi z oznaczeniem białka PSA – wzrost stężenia tego antygenu może świadczyć o rozwijającym się raku prostaty. Niestety badanie nie zawsze ułatwia postawienie diagnozy, gdyż podwyższenie PSA może być spowodowane także zapaleniem lub przerostem prostaty. Co więcej, według medycznych statystyk aż jedna czwarta pacjentów z rakiem prostaty miała prawidłowe stężenie PSA. Dlatego w razie podejrzenia nowotworu konieczna jest zaawansowana diagnostyka – tym razem z zastosowaniem biopsji cienko- i gruboigłowej.

Niemniej już najprostsze badanie na przerost prostaty (per rectum) może uratować życie, dlatego bardzo ważne jest wykonywanie corocznych badań profilaktycznych już po 50. roku życia lub po czterdziestce, jeśli członek rodziny cierpiał na raka prostaty.