Prostata u mężczyzn – co to jest i jakie funkcje pełni?

Bardzo często mówiąc „prostata”, mamy na myśli schorzenia tego narządu – łagodny przerost gruczołu krokowego (BPH), zapalenie stercza lub nowotwór. Zdarza się, że nawet w telewizji czy artykułach pada stwierdzenie „chory na prostatę”, co jest pojęciem błędnym. Gruczoł krokowy sam w sobie nie jest niczemu winien i nie stanowi jednostki chorobowej. Pełni określoną funkcję w układzie rozrodczym i dopiero pod wpływem niekorzystnych zamian hormonalnych może wywoływać uciążliwe dolegliwości. Jak wygląda prawidłowa prostata u mężczyzn i do czego jest potrzebna Twojemu organizmowi?

Czy prostata to choroba?

Co ciekawe, nawet sami zainteresowani nie wiedzą, czym jest prostata. Myślą, że to nazwa choroby i traktują jak diagnozę. Tymczasem prostata to narząd jak każdy inny, zbudowany z „normalnej” tkanki i pełniący określoną rolę – wszyscy  mężczyźni go mają. Podobnie rzecz ma się z hemoroidami – ma je każdy człowiek i są potrzebne organizmowi, a mimo to kojarzymy je jedynie z bólem, świądem i innymi nieprzyjemnymi dolegliwościami.

Gdzie jest prostata?

Prostata stanowi element męskiego układu moczowo-płciowego, nazywana jest również sterczem i gruczołem krokowym. Ma kształt odwróconego stożka o wymiarach ok. 2,5×3,5×4 cm, przypomina kasztana wyłuskanego ze skorupki. Zbudowana jest z dwóch płatów (czasami występuje trzeci), połączonych więziną i otoczonych torebką z mięśni gładkich. Umiejscowiona jest w rejonie krocza (stąd nazwa: gruczoł krokowy), a konkretnie tuż pod pęcherzem moczowym i przy ścianie odbytu – taka lokalizacja stwarza dogodne warunki do badania fizykalnego wykonanego metodą per rectum (palcem przez odbyt). Problemy z prostatą najczęściej dotyczą sytuacji, w której powiększony narząd uciska cewkę moczową i w rezultacie wywołuje szereg dolegliwości związanych z oddawaniem moczu.

Jaką funkcję pełni prostata u mężczyzn?

Abstrahując od procesów chorobowych, zdrowa prostata spełnia bardzo ważne zadanie w układzie rozrodczym, a więc całym procesie rozmnażania człowieka. Wytwarza mętny biały płyn bogaty w lipidy i enzymy, który stanowi 20% objętości spermy. To właśnie wydzielina prostaty odpowiada za kolor, zapach i pH nasienia. Ze względu na swoje właściwości, płyn pełni funkcję nośnika plemników – umożliwia im poruszanie, aby mogły dotrzeć do komórki jajowej. Wydzielina prostaty zawiera również substancje odżywcze, dzięki czemu plemniki mogą przetrwać nawet kilka dni w drogach rodnych kobiety.

No dobrze, ale w jaki sposób płyn trafia do nasienia? Otóż prostata u mężczyzn reaguje na stymulację seksualną. W trakcie podniecenia dochodzi do skurczów mięśni gładkich otaczających stercz, wskutek czego wydzielina wpływa się do cewki moczowej, a stamtąd wydostaje się na zewnątrz w postaci ejakulatu.

Problemy z prostatą

Wraz z wiekiem prostata ulega powiększeniu – proces ten jest związany z nadmierną produkcją pochodnej testosteronu DHT i dotyczy niemal połowy mężczyzn w dojrzałym wieku (50-60 lat). Pierwsze objawy mogą wystąpić jednak znacznie później – na dolegliwości związane z łagodnym rozrostem stercza cierpi prawie 90% seniorów w wieku 80 lat. Powiększona prostata może bardzo utrudniać życie z powodu coraz mocniejszego ucisku na cewkę moczową. Choć na początku proces ten może przebiegać łagodnie, z czasem może doprowadzić do poważnych zaburzeń w oddawaniu moczu i funkcjonowaniu nerek.

Prostata u mężczyzn może ulec również zmianom nowotworowym. Rak gruczołu krokowego to drugi (po raku płuc) najczęściej rozpoznawany nowotwór u mężczyzn. Niestety często na usunięcie chorej tkanki jest za późno – rak może niezauważenie rozwijać się przez kilkanaście lat, a gdy w końcu wystąpią alarmujące objawy, dochodzi już do przerzutów na inne narządy. Dlatego przy schorzeniach prostaty najważniejsza jest profilaktyka – nawet podstawowe badanie fizykalne i proste badanie krwi pomogą wykryć wczesne zmiany.